Zawartość poszczególnych części pracy dyplomowej

Zawartość poszczególnych części pracy dyplomowej jest kluczowa dla jej struktury i jakości. Każda część pracy ma swoje specyficzne zadania i powinna być starannie opracowana, aby cała praca była spójna, logiczna i pełna. Poniżej przedstawiam szczegółowy opis zawartości poszczególnych części pracy dyplomowej.

1. Strona tytułowa

Strona tytułowa to pierwsza strona pracy dyplomowej, która zawiera podstawowe informacje o pracy. Powinna zawierać:

• Tytuł pracy (precyzyjny i zwięzły, oddający temat badawczy).
• Imię i nazwisko autora pracy.
• Imię i nazwisko promotora.
• Nazwę uczelni, wydziału i kierunku studiów.
• Miejsce i rok złożenia pracy.

2. Spis treści

Spis treści przedstawia strukturę pracy i umożliwia łatwe odnalezienie poszczególnych części. Powinien zawierać numery stron oraz tytuły rozdziałów i podrozdziałów.

3. Streszczenie

Streszczenie to zwięzłe podsumowanie całej pracy, zawierające kluczowe informacje o jej celu, metodach, wynikach i wnioskach. Powinno być napisane w sposób jasny i zrozumiały, aby czytelnik mógł szybko zorientować się w treści pracy. Zazwyczaj streszczenie ma objętość jednej strony i nie powinno zawierać szczegółów ani nowych informacji, które nie pojawiły się w głównej części pracy.

4. Wprowadzenie

Wprowadzenie ma na celu zaznajomienie czytelnika z tematem pracy oraz uzasadnienie, dlaczego został on wybrany. W tej części powinny się znaleźć:

• Kontekst badawczy – ogólne tło, w którym osadzony jest temat pracy.
• Przegląd literatury – krótkie omówienie najważniejszych źródeł i dotychczasowych badań związanych z tematem.
• Określenie problemu badawczego – dokładne zdefiniowanie pytania, na które praca ma odpowiedzieć.
• Cel pracy – określenie głównego celu badawczego.
• Hipotezy badawcze (jeśli praca opiera się na hipotezach).
• Zakres pracy – wyjaśnienie, jakie zagadnienia zostaną poruszone, a jakie pominięte.

5. Przegląd literatury

Przegląd literatury to część pracy, w której należy omówić najważniejsze teorie, koncepcje, badania i publikacje związane z tematem pracy. Powinien on:

• Zaprezentować stan wiedzy na temat badanego zagadnienia.
• Wskazać na istniejące luki w literaturze, które praca ma wypełnić.
• Zidentyfikować kluczowe pojęcia i teorie, które będą podstawą analizy.
• Zawierać krytyczne omówienie literatury, a nie jedynie jej przegląd.

6. Metodologia

Metodologia to kluczowa część pracy, w której opisuje się, jak przeprowadzone zostały badania. Powinna zawierać:

• Opis metod badawczych – jakie metody zostały zastosowane i dlaczego.
• Opis próby badawczej – kto lub co było przedmiotem badania (liczba respondentów, dobór próby, charakterystyka próby).
• Narzędzia badawcze – jakie narzędzia zostały użyte do zbierania danych (ankiety, wywiady, eksperymenty).
• Procedurę badawczą – jak dokładnie przebiegało zbieranie danych.
• Techniki analizy danych – jakie metody analizy zostały zastosowane (analiza statystyczna, jakościowa itp.).

7. Wyniki

Część wynikowa zawiera prezentację uzyskanych danych oraz ich analizę. W tej części należy:

• Przedstawić wyniki badań w sposób przejrzysty i logiczny, często w formie tabel, wykresów i diagramów.
• Opisać uzyskane wyniki w kontekście postawionych hipotez lub pytań badawczych.
• Unikać interpretacji wyników w tej części – analiza wyników powinna być przedstawiona w części dyskusyjnej.

8. Dyskusja

Dyskusja to miejsce, gdzie autor interpretuje i omawia wyniki badań w kontekście celów pracy i przeglądu literatury. Powinna zawierać:

• Interpretację wyników – co wyniki mówią o badanym problemie?
• Porównanie wyników z literaturą – jak wyniki badań wpisują się w dotychczasową wiedzę? Czy potwierdzają wcześniejsze badania, czy też im przeczą?
• Wyjaśnienie ewentualnych niespójności i ograniczeń badania.
• Sugestie dotyczące dalszych badań – jakie pytania pozostają otwarte?

9. Wnioski

Wnioski są podsumowaniem całej pracy i jej najważniejszych odkryć. Powinny:

• Krótko podsumować najważniejsze wyniki badań.
• Odpowiedzieć na pytania badawcze postawione we wprowadzeniu.
• Przedstawić rekomendacje praktyczne i/lub teoretyczne, wynikające z badań.
• Podkreślić wkład pracy w rozwój dziedziny nauki.

10. Bibliografia

Bibliografia to spis wszystkich źródeł, które zostały wykorzystane w pracy. Powinna być:

• Sporządzona zgodnie z przyjętymi standardami (APA, MLA, Chicago, itp.).
• Uporządkowana alfabetycznie według nazwisk autorów.
• Zawierać wszystkie cytowane książki, artykuły, raporty, strony internetowe i inne materiały.

11. Aneksy (Załączniki)

Aneksy zawierają dodatkowe materiały, które są istotne dla pracy, ale zbyt obszerne, by umieszczać je w głównym tekście. Mogą to być:

• Kwestionariusze ankiet.
• Przykłady analizowanych dokumentów.
• Dodatkowe dane, tabele lub wykresy.
• Kody źródłowe (w przypadku prac technicznych lub informatycznych).

12. Podziękowania (opcjonalnie)

Podziękowania to część, w której autor może wyrazić wdzięczność osobom, które pomogły w realizacji pracy, np. promotorowi, rodzinie, instytucjom, które udzieliły wsparcia. Ta część jest opcjonalna, ale często stosowana.

13. Spis ilustracji, tabel i wykresów (opcjonalnie)

Jeśli praca zawiera dużo tabel, wykresów i ilustracji, warto dołączyć osobny spis tych elementów, który ułatwi ich odnalezienie w pracy. Spis ten zazwyczaj znajduje się na początku pracy, zaraz po spisie treści.

Każda część pracy dyplomowej powinna być starannie opracowana i przemyślana, aby całość stanowiła spójne i logiczne opracowanie naukowe. Warto zadbać o to, aby każda z tych części spełniała swoje funkcje i była zgodna z wymogami formalnymi uczelni.

Poniżej wymagania jednej z polskich uczelni:

1. Typowa praca promocyjna (dyplomowa lub magisterska) powinna zawierać podział na:
a) część teoretyczną (ilość rozdziałów podyktowana tematem opracowania), która obejmowałaby:
- dogłębne wyjaśnienie wszelkich pojęć, terminów i definicji związanych z tematem pracy (pokazać wszechstronny przegląd literatury przedmiotu),
- omówienie zasad, funkcji, klasyfikacji składników, strategii, itp.,
- analizę metod i technik badawczych występujących w wybranym temacie i ich wybór dla badań empirycznych,

b) część badawczą (praktyczną, empiryczną) - ilość rozdziałów podyktowana tematem opracowania, które zawierałyby:
- krótki opis (ogólną charakterystykę) dotyczący obiektu badań (firmy, procesu, tendencji),
- analizę i opis instytucji lub zjawisk będących przedmiotem pracy,
- zasadnicze wnioski i propozycje usprawnień w zakresie analizowanego przedmiotu pracy,
- ocenę możliwości i warunków wdrożenia zmian oraz oszacowanie ewentualnych efektów i kosztów zmian,

2. Część teoretyczna i w mniejszym stopniu praktyczna powinny wykazać dobrą i szeroką znajomość literatury przedmiotu przez autora pracy, przejawiającą się m.in. cytatami i odniesieniami (w tym również krytycznymi) do prac innych autorów.

Piśmiennictwa

Używane zamiennie z bibliografią.

Ten rozdział to podany w punktach, numerowany spis publikacji w kolejności pojawiania się w tekście. Na spis składają się wszystkie prace źródłowe w postaci oryginalnych artyku­łów naukowych, prac przeglądowych, monografii, podręczników, druków (np. zarządzeń, ustaw), patentów i informacji z Internetu. W spisie tym nie umieszcza się informacji niepu­blikowanych, ustnych, itp. Nie ma jakiegoś jednego wymaganego formatu dla spisu, należy tylko zwrócić szczególną uwagę na jednolitość wykazu, ujednolicenie znaków przestanko­wych, skrótów czasopism, kolejności elementów bibliograficznych. Tytuły czasopism lepiej podawać w pełnym brzmieniu. Tytuły czasopism składające się z jednego wyrazu nie są skracane. Uwaga: nie wolno dokonywać żadnych zmian w oryginalnej pisowni w danych bibliograficznych, mimo że popełniony został ewidentny błąd w pisowni np. nazwiska lub w tytule w nazwie własnej substancji chemicznej.

Poniżej przedstawiono przykłady ilustrujące poprawnie zamieszone pozycje w spisie pi­śmiennictwa (nr 1 - wielu autorów, prosty tytuł czasopisma bez skrótu; nr 2 - monografia: nazwiska autorów, rok wydania, tytuł rozdziału, nazwiska edytorów, tytuł monografii, wy­dawca, miasto, strony; nr 4 - sposób cytacji pracy w druku, prace złożone do redakcji przed ich zaakceptowaniem podaje się w tekście jako dane niepublikowane; nr 4,5 - cytowanie tek­stu z internetu):

1.     Barker D.J., Gluckman P.D., Godfrey K.M., Harding J.E., Owens J.A., Robinson J.S.: Fetal nutrition and cardiovascular disease in adult life. Lancet 1993, 341: 938-41.

2.     Ekblad, E., Sundler, F.: Innervation of the small intestine. W: Zabielski, R., Gregory, P.C., Westrom, B. (wyd.), Biology of the Intestine in Growing Animals. Elsevier, Amsterdam, 2002: 235-270.

3.     Tudek B., Oliński R. Modulation of oxidative DNA damage repair by the diet, inflammation and neoplastic transformation. Lancet 2006, (w druku).

Pisanie prac - efekty gry światła i cienia

Większość programów stosowanych obecnie do tworzenia wykresów, włączając Excel, do­starcza użytkownikom zbiór efektów wizualnych, w które może ubrać wykresy. Efekty gry światła i cienia, szczególnie te umożliwiające przeobrażenie obiektów w 2D, takich jak ko­lumny, linie lub punkty danych, w takie, które wyglądają na 3D, są bez sensu. Niestety efekty te wprowadzają do wykresu problemy, podkopując jasną komunikację, która jest celem. Do­dają one jedynie pięknego wyglądu, ale rzadko prawdziwej wartości.

Niech wykresy będą kolorowe, ale niech kolory będą konsekwentnie stosowane w całym roz­dziale. I tak dla przykładu w całej pracy grupa kontrolna K - zawsze będzie oznaczona jedna­kowo, np. kolorem zielonym, grupa badana GB - żółtym.. Dzięki temu łatwiej będzie porów­nywać wyniki pomiędzy wykresami na kolejnych rycinach.

Odradza się cieniowania słupków, lub wypełniania słupków jakimiś wielobarwnymi mozai­kami. Jednolite, czyste nasycone kolory, w przypadku zaznaczenia gradacji - można użyć odcieni jednego koloru (np. jasno zielony i ciemno zielony). Jeśli chodzi zaś o ryciny czarno­białe to wypełnienie słupków, cieniowaniem różnymi stopniami szarości zazwyczaj źle się prezentuje, zwłaszcza na kserokopii. Takie słupki mogą być mało czytelne. Lepiej je zastąpić kreskowaniem słupków - poprzecznym, skośnym, w kratkę i innymi kombinacjami oferowa­nymi przez program graficzny. Rycina do pracy naukowej ma być jak najprostsza i jedno­znaczna.

Należy unikać wszelkich opcji rycin 3-D! ( przykład ryc. 8.)

Ryc.8. Pracowni zatrudnieni w poszczególnych działach firmy X 

Pokazując słupek w trzech wymiarach - tylko wysokość przedniej ścianki niesie jakąś infor­mację, wszystkie pozostałe elementy nie dość, że nic nowego nie wnoszą to jeszcze mogą zaciemniać lub wręcz fałszować odbiór całości.

Oczywiście przygotowując wykresy należy pamiętać o wskaźnikach SD lub SEM i unikać podawania wartości nad słupkiem. Wykresy mogą być typu mieszanego - wykres słupkowy połączony w liniowym, zadanie trochę trudniejsze ale taka rycina przekaże więcej informacji. Grubość linii współrzędnych, siatek oraz słupków i linii muszą być tak dobrane aby były czy­telne; cyferki na osi rzędnych i odciętych i jednostki także. Najlepszym testem czytelności wykresu jest zrobienie kserokopii z 50% redukcją obrazu - jeśli wszystkie detale na odbitce są wyraźne to wszystko jest OK. Legendę umieszcza się w dowolnej części ryciny, w przy­padku złożenia kilku wykresów na rycinie, legenda może być tylko jedna

Przy okazji wklejania rycin i tabeli w tekst warto wspomnieć o gospodarowaniu prze­strzenią na kartce. Problemy pojawiają się, kiedy trzeba wstawić do tekstu kilka rycin czy tabel, szczególnie jeśli jest ich dużo w stosunku do ilości tekstu. Grozi to pojawieniem się wolnych miejsc. Niedobrze jest, kiedy pod tabelą czy ryciną, a dolnym marginesem zo­stają puste strony. Takie zostawianie wolnego miejsca świadczy o nieumiejętności po­sługiwania się funkcjami edytora tekstu i należy uznać za błąd. Jak tego uniknąć? Można przestawić układ strony na 2-kolumnowy i ustawić ryciny obok siebie czy otoczyć grafikę tekstem. Warto jest zgrupować kilka rycin i tym samym wszystkie razem wklejać w tekst. Należy wspominać o tym, że między tekstem a tabelą czy ryciną trzeba zostawić 1-2 li­nijki miejsca.

Zasady normalizacji tekstu

a. Tekst podstawowy: Czcionka Times New Roman, Standardowy 12 pt., odstępy między
wierszami 1,5.

b. Pierwszy wiersz akapitu ma wcięcie 1,25.

c. Słowo Rozdział I (II, III) oraz Tytuł rozdziału piszemy czcionką pogrubioną 16 pt.,
wypośrodkowując je (bez podkreśleń)

d. Tytuły podrozdziałów piszemy czcionką 14 pt. i numerujemy je kolejno (1, 2,...). Tytuły
punktów i ewentualne podpunktów piszemy czcionką 14 pt. i numerujemy je (np.: 1.1., 1.2.,
1.3., ....) - nie stosujemy podkreśleń.

e. W zależności od potrzeb w tekście podstawowym stosować można podkreślenia,
pogrubienia, kursywę – w celu uwydatnienia znaczenia określonych pojęć, klasyfikacji itp.

f. Tytuły tabel, rysunków, wykresów piszemy tekstem pogrubionym 12 pt. - tutaj obowiązuje
numeracja ciągła dla całej pracy. Pod tabelą, rysunkiem umieszczamy źródło ( czcionka 10
pt.)

g. Przypisy (czcionaka10 pt.) i odnośniki umieszczamy na dole każdej strony – obowiązuje
numeracja ciągła dla całej pracy.

h. Marginesy: lewy 3,5 cm, prawy 2,5 cm, górny 2,5 cm, dolny 2,5 cm.

i. Numeracja stron w prawym dolnym rogu.


Tekst winien być wyrównany od lewej do prawej (wyjustowany)

Tabele - wymogi formalne przy pisaniu pracy

W pracach dyplomowych (licencjackich, magisterskich) proponuje się stosowanie nazwy „tabela” odnośnie wszystkich zestawień cyfrowych, słowno - cyfrowych lub słownych. Koniecznym jest przy tym aby:

■      każda tabela posiada tytuł, swój kolejny numer, zasadniczą makietę, uwagi objaśniające (legendę) oraz źródło (umieszczone pod tabelą),

■      w tytule tabeli należy zawrzeć zakres przedmiotowy, podmiotowy, przestrzenny i czasowy informacji w niej występujących, np. Struktura ludności według wykształcenia w Sosnowcu w 2002 roku,

■      każda kolumna i wiersz powinny posiadać swoje tytuły,

■      legenda (objaśnienia) powinna być umieszczona pod tabelą, ale przed podaniem źródła,

■      źródło podajemy na końcu pod tabelą i powinno ono zawierać informację czy jest to opracowanie własne, a jeżeli nie, to skąd zaczerpnięto cytowane w niej dane,

■      należy podejmować wysiłek zmierzający do takiego rozplanowania tabeli, aby mieściła się ona na jednej stronie i starać się nie przenosić jej na drugą stronę,

■       omówienie w tekście pracy informacji i prawidłowości   wynikających

z przedstawionych tabel, wiąże się z koniecznością podania jej kolejnego numeru,

■       nie należy używać sformułowań np. Jak wynika z Tabeli 7, itd.

12. Podobne wymogi stosuje się również do wszystkich form ilustracji graficznej, które proponuje się określić mianem „rysunek”.

Przykłady tabel oraz rysunków zawierają załącznik nr 3.

ZAŁĄCZNIK NR 3

SPOSÓB WYPEŁNIENIA OŚWIADCZENIA (dotyczy wydziału i kierunku)

Jan Nowak	Jan Nowak
(imię i nazwisko)	(imię i nazwisko)
Zarządzania	Zarządzania
(wydział)	(wydział)
Zarządzanie	Administracja
(kierunek)	(kierunek)
Jan Nowak	Jan Nowak
(imię i nazwisko)	(imię i nazwisko)
Zarządzania	Zarządzania
(wydział)	(wydział)
Socjologia	Stosunki Międzynarodowe
(kierunek)	(kierunek)
Jan Nowak	Jan Nowak
(imię i nazwisko)	(imię i nazwisko)
Zarządzania	Turystyki i Promocji Zdrowia
(wydział)	(wydział)
Psychologia	Fizjoterapia
(kierunek)	(kierunek)
Jan Nowak	Jan Nowak
(imię i nazwisko)	(imię i nazwisko)
Turystyki i Promocji Zdrowia	Turystyki i Promocji Zdrowia
(wydział)	(wydział)
Turystyka i Rekreacja	Kosmetologia
(kierunek)	(kierunek)
Jan Nowak	Jan Nowak
(imię i nazwisko)	(imię i nazwisko)
Zarządzania	Zarządzania
(wydział)	(wydział)
Informatyka	Gospodarka Przestrzenna
(kierunek)	(kierunek)
Jan Nowak	Jan Nowak
(imię i nazwisko)	(imię i nazwisko)
Zarządzania	Turystyki i Promocji Zdrowia
(wydział)	(wydział)
Informatyka i Ekonometria	Fizjoterapia
(kierunek)	(kierunek)
Jan Nowak	Jan Nowak
(imię i nazwisko)	(imię i nazwisko)
Zarządzania	Zamiejscowy w Żorach
(wydział)	(wydział)
Finanse i Rachunkowość	Zarządzanie
(kierunek)	(kierunek)

TABELA 1

Znaczenie rolnictwa w ESW w porównaniu z UE Kraje Produkcja rolna Zatrudnienie w rolnictwie Handel zagraniczny produktami rolnymi Wydatki na żywność mln ECU (% PKB) (tyś-) % ogółu za - trudnionych % eksportu % importu % dochodów Polska 4648 6,3 3661 25,6 12,2 11,1 30 Węgry 2068 6,4 392 10,1 21,8 7,4 31 Czechy 0871 3,3 271 5,6 7,7 9,6 32 Słowacja 0512 5,8 178 8,4 5,9 9,3 32 Słowenia 0250 4,9 90 10,7 4,7 8,2 28 Rumunia 4500 20,2 3537 35,2 6,8 9,9 60 Bułgaria 1131 10,0 694 21,2 20,7 10,6 48 Litwa 0259 11,0 399 22,4 12,8 10,8 58 Łotwa 0232 10,6 299 18,4 b.d b.d. 45 Estonia 0266 10,4 89 8,2 11,0 16,7 39 ESW „10” 14700 7,8 9540 26,7 b.d. b.d. b.d. UE „15” 2086 2,5 8190 5,7 8,0 9,5 22 Źródło: M. Ciepielowska: Strategie integracji polskiego rolnictwa w świetle efektów i ewolucji wspólnej polityki rolnej WE. W. Ekonomiczne, prawne i społeczne konsekwencje ..., s.15.

PRZYKŁAD TABELI

Stan negocjacji członkowskich Polski z Unią Europejską

Obszary negocjacyjne	A	B	C	D
■ Nauka i badania	x	x	x	x
■ Edukacja, kształcenie i młodzież	x	x	x	x
■ Małe i średnie przedsiębiorstwa	x	x	x	x
■ Polityka przemysłowa	x	x	x	x
■ Kultura i polityka audiowizualna	x	x	x
■    Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa	x	x	x	x
■ Telekomunikacja i techniki informacyjne	x	x	x
■ Unia celna	x	x	x	x
■    Stosunki zewnętrzne	x	x	x
■ Prawo spółek	x	x	x	x
■ Ochrona konsumenta i zdrowia	x	x	x
■ Statystyka	x	x	x	x
■ Polityka konkurencji	x	x	x	x
■ Swobodny przepływ towarów	x	x	x
■ Unia gospodarcza i walutowa	x	x	x	x
■ Rybołówstwo	x	x	x
■ Polityka socjalna i zatrudnienie	x	x	x
■ Swobodny przepływ kapitału	x	x	x
■ Swoboda świadczenia usług	x	x	x
■ Swobodny przepływ osób	x	x	x
■ Transport	x	x	x
■ Rolnictwo	x	x	x
■ Polityka regionalna	x	x	x
■ Finanse i budżet	x	x	x
■    Wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne	x	x	x
■ Kontrola finansowa	x	x	x	x
■ Instytucje	x	x	x
■ Inne	x	x	x	x

A - screaning zakończony, B- stanowisko negocjacyjne przedłożone przez Polskę w Brukseli, C - negocjacje otwarte, D - negocjacje tymczasowo zakończone. screaning nie jest przewidziany. Źródło: „Wprost” z 17 października 1999r. s 7, oraz informacje Komisji Europejskiej